Là cựu vận động viên đội tuyển quốc gia Bỉ và là nhà vô địch của hàng loạt cuộc đua, năm 2019 Vanja đã giành được chức vô địch đầu tiên của Vietnam Trail Series. Trong bài phỏng vấn này, cô tiết lộ nhiều hơn về quá khứ chạy bộ, quá trình chuyển đổi sang các cự ly chạy trail dài hơn và quyết định quay trở lại Việt Nam tham gia VTM 2020.
Vanja Cnops tại Vietnam Trail Marathon 2019
Điều gì đã dẫn bạn đến với chạy bộ và bạn bắt đầu chạy bộ từ khi nào?
Tôi bắt đầu chạy bộ lúc 12 tuổi. Trước đó, tôi tập thể dục dụng cụ và cũng chơi một vài môn thể thao khác như bóng đá, bóng rổ, bóng chuyền, tennis, bóng chày, bóng bàn…Chạy là môn thể thao duy nhất khiến tôi cảm thấy thỏa mãn khi cảm thấy mệt mỏi và vui vẻ cùng lúc. Cảm giác hạnh phúc và mệt mỏi này có lẽ là lý do tại sao tôi bắt đầu và cũng là lý do tôi vẫn yêu thích chạy bộ.
Bạn đã tham gia đội tuyển quốc gia Bỉ tại Giải vô địch Châu Âu từ 2005 – 2009. Bạn cảm thấy thế nào khi khoác áo đội tuyển quốc gia?
Tôi cảm thấy rất tự hào được đại diện quốc gia thi đấu và đó cũng một trải nghiệm vô cùng thú vị khó có thể nào quên đối với tôi. Giải vô địch quốc gia và châu Âu từng là hai trong số những cuộc đua quan trọng nhất trong năm đối với tôi. Tôi cảm thấy hãnh diện và tự hao khi được lựa chọn chạy cho màu áo quốc gia. Đó là phần thưởng cho tất cả những nỗ lực hết mình, không chỉ đối với tôi mà còn cả với những huấn luyện viên và gia đình tôi, những người đã luôn ở đó hỗ trợ và cổ vũ cho tôi.
Chạy cùng đội tuyển quốc gia cũng cho tôi thêm động lực để tập luyện tốt, thậm chí trong những ngày đông tối om và lạnh lẽo. Tôi nhớ thỉnh thoảng mình đã đạp xe về nhà sau khi buổi tập với đôi tay và chân lạnh cóng. Thật sự đau đớn nhưng tôi đã không để tâm đến điều đó bởi tôi thực sự hào hứng với việc tham gia các cuộc tranh tài.
Lý do bạn chuyển từ các cự ly ngắn chạy băng đồng (cross country) và trong sân vận động (track) sang cự ly marathon và ultra?
Tôi luôn yêu thích chạy các cự ly dài nhưng khi còn trẻ, các huấn luyện viên thường khuyên bảo tôi chạy các cự ly ngắn băng đồng và trong sân vận động (cross country and track races) để cải thiện tốc độ. Bây giờ tôi đã già hơn và không thể trở nên nhanh hơn được nữa nên tôi thích tham gia các cuộc đua có thể trải nghiệm và ngắm những nơi đẹp đẽ như là Việt Nam!
Bạn đã thay đổi việc tập luyện như thế nào khi nâng cự ly?
Việc tập luyện của tôi bây giờ có nhiều buổi tập chạy dài hơn và ít các bài tập tốc độ đi. Tuy vậy tôi hiếm khi chạy nhiều hơn 25km khi tập luyện. Tôi thích kết hợp chạy và đạp xe hơn là một cuộc chạy thực sự dài. Điều này sẽ làm giảm nguy cơ chấn thương do quá sức và vẫn cải thiện được sức khỏe tim mạch và sức bền.
Có một vài sự khác nhau trong việc tập luyện cho các cuộc đua cự ly ngắn và dài như là loại giày và quần áo, cách chạy trong bóng tối, thiết bị sử dụng, ăn và uống như thế nào…Có rất nhiều thứ đơn giản nhưng có thể ảnh hưởng đến kết quả của một cuộc đua đường mòn. Tôi cho rằng chuẩn bị cho tất cả mọi thứ là điều không thể, vì vậy tôi cũng xem mỗi cuộc đua là một cơ hội để khám phá bản thân và học cách xử lý các vấn đề.
Được biết bạn đã từng tập luyện với huấn luyện viên – họ đã giúp bạn như thế nào và lý do bạn khuyến khích tập cùng huấn luyện viên?
Các huấn luyện viên đã giúp tôi rất nhiều với các bài tập tốc độ. Tốc độ đã luôn là điểm yếu lớn nhất của tôi. Trong các cuộc đua cự ly ngắn như chạy băng đồng, xuất phát mạnh mẽ và kết thúc nước rút nhanh rất quan trọng. Tuy nhiên, tôi luôn bị đẩy đi khi xuất phát và liên tục thua nếu cuộc đua kết thúc với một cuộc nước rút. Vì thế mà các huấn luyện viên của tôi đã cố gắng hết sức để cải thiện điều này.
Hơn nữa, huấn luyện luôn đem đến cấu trúc trong chương trình tập luyện của bạn. Một huấn luyện viên tốt biết khi nào tăng/giảm khối lượng tập luyện cho bạn và khi nào thì nên nghỉ ngơi. Nhưng tôi nghĩ điều quan trọng nhất là một huấn luyện viên là người đem mọi người đến với nhau và khiến họ thích thú tập luyện. Tôi tin rằng việc thử thách lẫn nhau và vui vẻ khi luyện tập cũng quan trọng như việc hoàn thành mục tiêu.
Bạn tránh chạy đường nhựa (road) trừ khi tham gia một cuộc đua nào đó – liệu có phải bạn thích đường mòn (trail) hơn?
Tôi thích đường mòn (trail) bởi vì tôi yêu thiên nhiên! Tôi thích nhìn ngắm những động vật hoang dã trên các cung đường mòn Singapore như rắn, lợn rừng hay thậm chí là hươu-chuột. Những cung đường mòn cũng đem đến sự đa dạng hơn đường nhựa. Bạn có thể vận dụng nhiều nhóm cơ hơn khi chạy trail và điều này cũng làm giảm nguy cơ chấn thương. Địa hình cũng mềm mại hơn và nhiệt độ trên những cung đường mòn cũng mát mẻ hơn so với cung đường road. Rất nhiều ưu điểm!
Bạn đã tham gia cả ba giải chạy của Vietnam Trail Series (VTS) – Vietnam Mountain Marathon, Jungle Marathon và Trail Marathon.
Bạn yêu thích cuộc đua nào nhất và cuộc đua nào bạn thấy khó khăn nhất?
Vietnam Jungle Marathon là cuộc đua yêu thích của tôi và cũng là cuộc đua khó nhất đối với tôi. Nhưng đánh giá của tôi có lẽ có sự thiên kiến bởi vì VJM là cuộc đua 70km đầu tiên của tôi.
Vanja trên cung đường mòn Vietnam Jungle Marathon
Tôi đã luyện tập tốt và chuẩn bị cho cái nóng nhưng 20-30km cuối cùng vẫn rất khó khăn! Cuộc đua bắt đầu với một ngọn núi dài, dốc. Tôi đã ép mình bắt đầu chậm rãi nhưng ngay sau ngọn núi đầu tiên tôi có thể cảm nhận rằng đôi chân tôi không quen với loại độ cao như thế này. Tôi đã cố giữ tốc độ nhưng sau 50km tôi thực sự bắt đầu thấy khó khăn và sau đó vẫn còn hai ngọn núi nữa phải leo! Cuối cùng, đôi chân tôi đau đến nỗi tôi phải đi bộ thậm chí cả khi đổ dốc.
Mặc dù đó là một thử thách đau đớn nhưng cung đường vô cùng đẹp! Tôi sẽ không bao giờ quên bình minh trên đỉnh ngọn núi đầu tiên, những ngôi làng nhỏ xíu xung quanh núi và khung cacnhr những thửa ruộng bậc thang xanh rờn xinh đẹp. Không khí ấm cúng tại làng đua cũng làm cho trải nghiệm thêm đặc biệt.
Bạn đã đăng ký tham gia VTM 2020 với cự ly giống như năm 2019 (42km). Liệu có lý do gì đặc biệt cho điều này?
Đúng vậy, tôi sẽ chạy 42km một lần nữa tại VTM và sẽ cố gắng giành được kết quả tốt hơn năm ngoái. Nếu cung đường chạy và các điều kiện tương tự như năm ngoái, đây sẽ là cơ hội tốt để xem liệu tôi có chút cải thiện nào không. Cuộc đua cũng phù hợp với kế hoạch của tôi; Tôi dự định chạy các cự ly trail ngắn hơn trong nửa đầu năm 2020 và có lẽ sẽ thử một cự ly dài hơn vào cuối năm.
Chỉ còn một tháng nữa là tới VTM. Việc tập luyện của bạn đang diễn ra như thế nào và một tuần tập luyện điển hình của bạn bây giờ ra sao?
Việc tập luyện vẫn đang diễn ra tốt đẹp! The Annapurna 55 km là cuộc đua lớn nhất cuối cùng của tôi trong năm 2019. Sau đó thì tôi đã dành thời gian để nghỉ ngơi. Hiện tại tôi đang bắt đầu tập luyện trở lại và đang tham gia một vài cuộc chạy ngắn (fun run) để kết thúc năm.
Một tập luyện tập luyện điển hình của tôi sẽ là một cuộc chạy dài. một bài tập chạy chạy đồi núi và một vài bài tập tốc độ trên đường mòn. Tổng cộng khoảng 60km/tuần. Tôi cũng đạp xe di chuyển bất cứ khi nào có thể. Tôi không tới các phòng tập gym nhưng tôi thích các bài tập nhỏ cải thiện sức mạnh và tính linh hoạt như nâng tạ, trồng chuối hoặc nhảy cao..
Chiến lược dinh dưỡng cho VTM của bạn sẽ như thế nào?
Khi chạy, bụng tôi không tiêu hóa nhiều, vì thế chiến lược dinh dưỡng của tôi sẽ là ăn thật nhiều những ngày trước cuộc đua, ăn hoa quả hoặc trái cây khô trên đường và sau đó là thưởng thức các đặc sản Việt Nam sau cuộc đua.
Bạn có lời khuyên nào dành cho những người chạy marathon đường mòn lần đầu tiên?
Điều quan trọng nhất là tận hưởng cuộc đua. Chạy trail là cơ hội độc đáo để ngắm nhìn những khung cảnh thiên nhiên ở nơi hẻo lánh. Dành thời gian để nhìn ngắm xung quanh. Chụp một vài bức hình selfie. Chào hỏi người dân địa phương. Đó là những điều làm cho các cuộc chạy trail trở nên đặc biệt. Bạn sẽ không muốn bỏ lỡ những cơ hội này chỉ để về đích sớm hơn vài phút.
Cuối cùng, bạn có người gây ảnh hưởng và/hoặc người truyền cảm hứng nào cho mình không?
Những người tôi gặp đều truyền cảm hứng cho tôi theo cách riêng của họ, vì vậy tôi không thể chọn ra một cái tên; tôi có quá nhiều!